Een nieuw gezicht voor de schutters van Alkmaar

In 2017 hing het groepsportret van de officieren van de Oude Schutterij van Alkmaar voor het laatst in Stedelijk Museum Alkmaar, op de tentoonstelling Vleiend penseel: Caesar van Everdingen (1616/1617-1678). Weinig bezoekers zal het zijn opgevallen dat de lampen bij het schilderij waren gedimd.

Dilemma

Die spaarzame belichting had alles te maken met de slechte conditie waarin het schilderij zich toen bevond. Door de dikke, vergeelde vernislaag en de vele storende overschilderingen viel er weinig aan te genieten. Voor de makers van de tentoonstelling, die de stilistische ontwikkeling van Van Everdingen wilden laten zien, was het dan ook een dilemma of ze dit vroege werk wel moesten opnemen. Gekozen werd voor een noodgreep: wel ophangen, maar niet te veel licht erop.

Kostbare operatie

Na de tentoonstelling keerde het schilderij terug naar het depot. Tot spijt van de medewerkers van het museum, die zich realiseerden dat ze de schutters niet snel zouden terugzien op zaal. Restauraties van werken van dit formaat kunnen behoorlijk in de papieren lopen, omdat een restaurator daar meestal wel een jaar mee bezig is. Oude vernislagen en overschilderingen worden laag voor laag met wattenstaafjes afgenomen en vullingen worden met scalpels verwijderd, alles heel behoedzaam, om niets van de originele verf mee te nemen. Vervolgens wordt de verflaag met eenzelfde zorgvuldigheid bijgewerkt. Voor veel musea zijn zulke operaties nauwelijks te bekostigen. Ook in Stedelijk Museum Alkmaar was er geen budget meer na enkele restauraties die voor de tentoonstelling urgenter waren.

Wall of fame

Toen in 2018 bekend werd dat de Vereniging Rembrandt begon met het bijdragen aan restauraties, kwam onmiddellijk het groepsportret van Van Everdingen in gedachten. Het museum deed met succes een aanvraag en aan het begin van 2019 gingen restauratoren Erika Smeenk-Metz en Johanneke Verhave aan de slag. Een deel van de behandeling werd onder grote publieke belangstelling in het museum uitgevoerd. In januari 2020 kwam het schilderij terug in Alkmaar. Niet naar zijn oude plek in het depot, maar naar een permanente plaats op de wall of fame die het museum voor Van Everdingen als grootste meester van de stad heeft ingericht. Deze keer met de lampen op volle sterkte.