Darsena
Kunst 24 juni 2022

Topwerken van Caspar van Wittel voor Amersfoort en Hoorn

Geen enkel Nederlands museum bezat zo'n fenomenaal Italiaans stadsgezicht van Caspar van Wittel (1653-1736). Dat is nu definitief verleden tijd, want Museum Flehite heeft maar liefst twee vedute van deze illustere Amersfoorter verworven. Het is de duurste aankoop uit de geschiedenis van het museum. Bijna gelijktijdig verwierf het Westfries Museum Van Wittels Gezicht op Hoorn.
Van Wittel Rome verkleind

Caspar van Wittel, Gezicht op de Tiber in Rome met de Engelenburcht, 1714 | olieverf op doek, 55 x 108 cm | Museum Flehite, Amersfoort | gesteunde aankoop uit 2022

Primeur

De aankoop voor Museum Flehite betekent dus een primeur voor de Collectie Nederland, waarin voorheen nog geen olieverfschilderij van Caspar van Wittel aanwezig was. De twee Italiaanse stadsgezichten, zogeheten vedute, zijn aangekocht voor € 3.045.000, waarvan de Vereniging Rembrandt maar liefst € 2.068.500 bijdroeg. Deze uitzonderlijke bijdrage heeft te maken met het grote belang van de Van Wittels voor het museum in zijn geboortestad. De aanwinsten zijn t/m 30 juni te zien op de kunstbeurs TEFAF in de stand van de Vereniging Rembrandt.

Beroemd in het buitenland

Caspar van Wittel vertrok rond 1675 naar Italië, waar hij al snel furore maakte met zijn kunst. Hij werd er bekend als Gaspare Vanvitelli, en zijn vernieuwende stadsgezichten veroorzaakten een sensatie bij belangrijke opdrachtgevers. Van Wittel wordt daarom beschouwd als de pionier van het vedute-genre, dat later in de 18de eeuw verder tot bloei kwam dankzij kunstenaars als Canaletto en Francesco Guardi. De door Museum Flehite aangekochte werken betreffen twee karakteristieke vedute: een gezicht op Rome en een op Napels.

Van Wittel Napels verkleind

Caspar van Wittel, Gezicht op de Darsena in Napels, 1714 | olieverf op doek, 55 x 108 cm | Museum Flehite, Amersfoort | gesteunde aankoop uit 2022

Bijzondere herkomst

Van Wittels stadsgezichten waren niet alleen geliefd bij Italiaanse kunstliefhebbers, maar ook bij Engelse edellieden die Italië bezochten tijdens hun Grand Tour. De vedute van Museum Flehite zijn afkomstig van de Britse adellijke familie Astley uit Norfolk. Het was hun voorouder John Astley die de kunstwerken (samen met een stadsgezicht van Venetië) in 1714 bij Van Wittel bestelde. Dat maakt deze aanwinsten extra bijzonder voor Museum Flehite, dat na de familie Astley dus pas de tweede eigenaar is van deze meer dan 300 jaar oude schilderijen.

Meer goed nieuws

In 1712 maakte Van Wittel twee bijzondere gouaches met stadsgezichten van zijn Nederlandse thuissteden: Amersfoort en Hoorn. Het Amersfoortse werk kon al in 2017 dankzij de Vereniging Rembrandt worden aangekocht door Museum Flehite. Kort geleden hielp de Vereniging ook het Westfries Museum bij een unieke kans: de aankoop van de Hoornse gouache! Dat betekent dat kunstliefhebbers nu niet meer naar het buitenland hoeven om te zien waarom Van Wittel zo’n fenomeen was. Ze kunnen voortaan altijd terecht in Van Wittels Nederlandse thuissteden, waar de meester nu blijvend schittert.

Met dank aan

De twee vedute van Museum Flehite zijn aangekocht met steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Stichting Het 'Meyjes-Fonds', haar Themafonds 18de-eeuwse schilderkunst en haar VriendenLoterij Aankoopfonds), het Mondriaan Fonds, het Nationaal Aankoopfonds van het Ministerie van OCW, de Turing Foundation, de Oudheidkundige Vereniging Flehite/Fonds Bos, de Vrienden van Van Wittel en het Sociaal Cultureel Fonds De Amersfoortse.

Gezicht op Hoorn is aangekocht met steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Dorodarte Kunst Fonds, haar VriendenLoterij Aankoopfonds en een schenking van The School of Life Amsterdam), het Le Cocq D’Armandville-Plancken Fonds, de Stichting Vrienden van het Westfries Museum en de Kerkmeijer De Regt Stichting.

Plaatsing Gezicht op Hoorn door Benno Ellerbroek
© Benno Ellerbroek

Gezicht op Hoorn wordt op zaal geïnstalleerd door Ad Geerdink en Henriette Tilgenkamp, respectievelijk directeur en conservator van het Westfries Museum.