Kunst die je bijblijft #9

Een voyeur in Huize Stroomzigt

De hond van Kruyder kijkt ons waakzaam aan, of zien we nieuwsgierigheid in het groene licht van zijn blik? Wat hebben die ogen gezien? De Nederlandse kunstenaar Herman Kruyder (1881-1935) heeft dit schilderij rond 1934 gemaakt. Een jaar later overleed hij aan de gevolgen van een zelfmoordpoging. Zijn merkwaardig geproportioneerde dieren zijn vrij dramatisch en duister. Kruyder leed aan depressies die invloed hadden op zijn werk. Hij zou samen met zijn vrouw Jo Bouman regelmatig inzinkingen krijgen en worden opgenomen. Vaak kreeg Kruyder een terugval na een creatieve periode. In een brief aan kunstverzamelaar P.A. Regnault uit 1930 vergeleek hij zichzelf met een bergbeklimmer, ‘die steeds als hij de top in zicht heeft er weer afgestoten wordt, maar eens lukt het. Toch moet ik, ik kan niet anders. 't Is zoo jammer dat mijn vrouw altijd zo gauw instort, anders vond ik de zaak niet zo heel erg.'

De expressionistische stijl van Kruyder trok blijkbaar de aandacht van Chris Engels, arts, schrijver, kunstschilder en musicus, die zich eind jaren 1930 op Curaçao vestigde. De komst van deze veelzijdige man – ook wel bekend als schrijver onder zijn pseudoniem Luc Tournier – bleef niet onopgemerkt op het eiland. Zijn amoureuze affaires en controversiële behandelwijzen trokken de aandacht aan het begin van zijn carrière op Curaçao. Chris Engels maakte De hond van Kruyder onderdeel van zijn indrukwekkende kunstcollectie in Huize Stroomzigt.

Het echtpaar Chris en Lucila Engels-Boskaljon vormde het middelpunt van een culturele kring op Curaçao, waartoe ook Gerrit Rietveld en Willem Sandberg behoorden. Rietveld bezocht het echtpaar twee keer en ontwierp de trap en de verstelbare luiken van Huize Stroomzigt. Chris Engels was ook een van de oprichters van het Curaçaosch Museum, waar een bijzondere collectie van lokale en internationale kunstenaars te bezichtigen is. Het Curaçaosch Museum is gevestigd in het voormalige, jawel, Quarantaine Hospitaal.

Het prachtige monumentale Huize Stroomzigt uit de 18de eeuw spreekt nog altijd tot de verbeelding en is een van de meest markante gebouwen van de wijk Otrobanda in Willemstad, waar Curaçaoënaars terecht trots op zijn. Curaçao is een plek waar ik de afgelopen jaren veel was vanwege mijn werk, en waarnaar ik hopelijk snel weer terug zal keren. Vanuit mijn werkplaats keek ik uit op Huize Stroomzigt, het huis dat in al zijn vergane glorie enorm tot mijn verbeelding sprak. De grote kunstverzameling, de mensen die daar over de vloer kwamen en de muziek die uit de ramen moet hebben geklonken. De hond van Kruyder was met zijn groene ogen getuige van deze culturele samenkomsten.

Behalve het feit dat ik mijn lievelingskunstwerken mis, is het voor mij ook een gemis dat ik niet alles kan zien en onderzoeken wat mijn nieuwsgierigheid heeft gewekt. Het gemak waarmee je in het pre-coronatijdperk aan die behoefte kon voldoen was de afgelopen maanden verdwenen. Gelukkig kan ik binnenkort De hond van dichtbij bekijken in het Chabot Museum in Rotterdam, waar dit werk tot eind november van dit jaar nog te gast is, en zo mijn beeld van het leven in Huize Stroomzigt verder inkleuren.

Gunay Uslu is cultuurhistoricus, als onderzoeker verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, lid van de raad van adviseurs van de Vereniging Rembrandt en directeur Development bij Corendon.