Van Doesburg Interieurmaquette ingelijst verkleind
© Johannes Schwartz
Kunst 22 maart 2021

Het Nieuwe Instituut verwerft unieke maquette Van Doesburg

Het Nieuwe Instituut heeft met steun van de Vereniging Rembrandt de enige overgebleven interieurmaquette van Theo van Doesburg verworven. Het ontwerp voor 'de Sixtijnse kapel van de abstracte kunst' laat zien hoe de kunstenaar traditionele opvattingen over architectuur en schilderkunst doorbrak.
Van Doesburg interieurmaquette verkleind

Theo van Doesburg, Interieurmaquette voor de danssalon in amusementscomplex de Aubette in Straatsburg, 1926 | gouache en potlood op karton, 43 x 74,5 cm | Het Nieuwe Instituut, Rotterdam | gesteunde aankoop uit 2020

Amusementscomplex

Theo van Doesburg wilde als oprichter van De Stijl een ideale samenleving creëren. Met abstractie, heldere kleuren en geometrische vormen sloot hij zich aan bij de internationale avant-garde van zijn tijd. Van 1926 tot 1928 bracht hij zijn ideeën in de praktijk in de Aubette, een 18de-eeuws kazernegebouw dat tot amusementscomplex werd getransformeerd. Zijn uiteindelijke ontwerp voor de danssalon doorbrak tradities door architectuur, kleur en vorm als eenheid te benaderen en daarmee de bezoeker midden in een kunstwerk te plaatsen. Niet voor niets staat het gebouw bekend als de ‘Sixtijnse kapel van de abstracte kunst’.

Danssalon van amusementscomplex de Aubette in Straatsburg verkleind

De danssalon in amusementscomplex de Aubette in Straatsburg

Het nieuwe interieur van de Aubette werd tien jaar na oplevering vervangen. Sinds de reconstructie in de jaren 1990 wordt de originele visie van de kunstenaars weer getoond.

Schilderkunst én architectuur

De interieurmaquette toont een cruciaal facet van het ontwerpproces van de danssalon: het samensmelten van architectuur en schilderkunst. Op het eerste gezicht lijkt het werk een platte tekening, maar wanneer de wanden worden opengeklapt verschijnt er een driedimensionaal schaalmodel. Het diagonale lijnenspel van kleurvlakken en zwart-witte blokken belichaamt een volstrekt nieuw idee over hoe een ruimte ingericht kan worden. Van Doesburg dacht ook aan de praktijk: elk vlak is genummerd, waardoor de schilders konden zien welke verf waar moest worden aangebracht.

Theo van Doesburg en Hans Arp in het atelier van Van Doesburg
© RKD-Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis

Hans Arp en Theo van Doesburg in het atelier van Van Doesburg

Van Doesburg staat in zijn atelier, medeontwerper Hans Arp zit aan het bureau. Rechts tegen de muur staat de interieurmaquette. Zouden de twee kunstenaars het ontwerp besproken hebben voordat de foto werd genomen?

Het Nieuwe Instituut

Aangezien latere ontwerpen voor de danssalon er anders uitzien, staat vast dat de maquette heeft bijgedragen aan het denkproces van de architect. Daarmee is het werk goed op zijn plek bij Het Nieuwe Instituut, de beheerder van een grote hoeveelheid architectuurontwerpen van Van Doesburg. Met deze nieuwe aanwinst kan de ontwikkeling van zijn artistieke opvattingen nog beter worden getoond.

Met dank aan

Deze aankoop is tot stand gekomen met steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Dura Kunstfonds en haar A. Quist-Rütter Fonds), het Mondriaan Fonds en Galerie Gmurzynska.

Meer weten? Klik hier.