Fotomontage van Hannah Höch voor Stedelijk Museum Amsterdam

Een pionier

Hannah Höch had een bijzondere positie binnen de Duitse avantgarde. Ze was een tijd als enige vrouwelijke kunstenaar verbonden aan de legendarische kunstenaarsbeweging Dada. Hoewel haar oeuvre veelzijdig is, wordt Höch het meest geassocieerd met de fotomontage, een kunstvorm die grotendeels door haar is ontwikkeld. Tegenwoordig wordt de term vooral gebruikt voor de manipulatie van fotonegatieven, maar bij Höch betekende monteren het samenstellen van vormen en figuren uit fotoknipsels.

Karakteristiek werk

Het aangekochte werk is een karakteristiek voorbeeld van Höchs vroege fotomontages. Het blad behoort tot de serie Aus der sammlung: Aus einem ethnografischen Museum, waarin Höch op een fantasierijke, vaak geestige manier maatschappelijke kwesties aan de kaak stelt. In de fotomontage is het gezicht te herkennen van de toenmalige Berlijnse politiechef, Karl Zörgiebel. Deze omstreden figuur liet zijn manschappen wreed opgetreden tegen arbeiders tijdens de 1 mei-optochten van 1929, de zogeheten 'Blutmai'. Höch heeft Zörgiebel vermomd met een masker. Zijn lichaam bestaat uit de torso van een Egyptische sculptuur en een paar vrouwenbenen.

Höch en Nederland

Höch maakte dit kunstwerk waarschijnlijk in 1929, het jaar dat ze vertrok uit Nederland, waar ze vanaf 1926 had gewoond met haar Nederlandse partner Til Brugman. Ze had er veel contact met Theo en Nelly van Doesburg en andere kunstenaars die tot de Nederlandse avantgarde behoorden. Maar de Nederlandse kunstcritici konden haar fotomontages aanvankelijk niet waarderen. 'Met kunst hebben ze niet te maken' schreef de Nieuwe Rotterdamse Courant in 1929 over Höchs 'Spielereien'. Vijf jaar later was dat al heel anders. De kunstcriticus Jos de Gruyter schreef toen dat Höch als kunstenaar zo begaafd was, dat zij niet kon vervallen in 'triviale illustratieve grappenmakerij'.

Stedelijk Museum Amsterdam

Ondanks de band met Nederland, bezat het Stedelijk Museum Amsterdam nog geen werk van Höch. Deze fotomontage past uitstekend in de collectie van het Stedelijk, waarin Dada-kunstenaars als George Grosz en Kurt Schwitters al vertegenwoordigd waren. Door deze aanwinst kan het museum voortaan een completer beeld geven van Dada, de stroming die binnen én buiten de kunst allerlei normen en tradities bevroeg. Daardoor laat de fotomontage zich ook goed verbinden aan actuele thema’s in de programmering van het Stedelijk, zoals het relativeren van het eurocentrische wereldbeeld en de zoektocht naar een inclusievere samenleving.

Benieuwd geworden? De fotomontage is vanaf 18 mei te zien in de tentoonstelling Modern in Stedelijk Museum Amsterdam.

Met dank aan

Aangekocht met steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Helze Fonds) en het Mondriaan Fonds.