Een nieuwe liefde voor het Centraal Museum

Granida en Daifilo

Het nieuw verworven schilderij, dat net als Wtewaels Godenbanket is aangekocht bij veilinghuis Sotheby’s in New York, toont een scène uit het toneelstuk Granida (1615) van Pieter Cornelis Hooft. Afgebeeld is het moment waarop de Perzische prinses Granida haar identiteit onthult aan de herder Daifilo die haar water ter drinken aanbiedt uit een schelp. Daifilo raakt op slag verliefd op Granida en laat zijn ex-geliefde Dorilea achter om met haar mee te gaan. Na tal van ontwikkelingen ontvluchten zij samen het hof om in Arcadië een eenvoudig, maar gelukkig pastoraal leven te leiden.

Een herinnering aan een prille liefde

De opdrachtgever van het schilderij is bekend: de Utrechtse edelman Pieter van Hardenbroeck. Hij heeft het werk waarschijnlijk besteld ter ere van zijn liefde voor Agnes van Hanxelaer, een voormalige non die in 1623, het jaar waarin het schilderij is vervaardigd, voor hem het klooster verliet. Ze begonnen een geheime relatie en trouwden uiteindelijk in 1628. Hun liefdesverhaal vertoont veel parallellen met het verhaal over Granida en Daifilo, dat vol zit met intrige en uiteindelijk ook eindigt in een gelukkig samenzijn. Het is daarom des te begrijpelijker dat Hardenbroeck besloot zelf model te staan voor de figuur van Daifilo.

Utrechts caravaggisme

De maker van het schilderij is Dirck van Baburen (1592/93-1624), een van de voornaamste Utrechtse caravaggisten. Dat waren schilders die sterk waren beïnvloed door de stijl van de Italiaanse kunstenaar Caravaggio (1571-1610). Zij voelden zich in het bijzonder tot diens stijl aangetrokken vanwege het uitgesproken naturalisme (zie bijvoorbeeld de vieze, gerimpelde linkervoet van de figuur van Daifilo) en het gebruik van krachtige licht-donkercontrasten, bedoeld om meer dramatiek te verlenen aan de voorstelling.

Een goede buur

Baburen was de eerste, maar niet de enige Utrechtse kunstenaar die het verhaal van Granida en Daifilo schilderde. Twee jaar later, in 1625, waagde ook Gerard van Honthorst (1592-1656) zich aan dit onderwerp. Dit schilderij, dat ook ooit met steun van de Vereniging Rembrandt in het Centraal Museum is terechtgekomen, toont een later moment uit Hoofts toneelstuk en is geschilderd in een heel andere stijl dan het Utrechts caravaggisme. In de nieuwe collectiepresentatie van het Centraal Museum, die in 2021 gereed moet zijn, zullen de twee schilderijen samen het bijzondere liefdesverhaal van Granida en Daifilo vertellen en bovendien een duidelijk inzicht geven in de verschillen tussen de twee belangrijkste Utrechtse schilderstijlen van de 17de eeuw.

Meer informatie? Klik hier.

Aangekocht met steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Fonds voor Klassieke Beeldende Kunst en een bijdrage uit het Rodi de Valk Fonds/Prins Bernhard Cultuurfonds), het Mondriaan Fonds, de Stichting Elise Mathilde Fonds en het K.F. Hein Fonds