Dromen najagen #2

Vragenvuur van het VR-bestuur

‘We hebben een paar heel kritische vragen voorbereid.’ Dat is het eerste wat een van de bestuursleden met een kleine twinkeling in zijn ogen tegen me zegt wanneer het voltallige bestuur van de Vereniging Rembrandt zich op een vrijdagnamiddag bij de dienstingang van het Van Gogh Museum meldt. De voorzitter neemt het gelukkig voor me op met de geruststellende woorden: ‘Maar Lisa heeft zich ongetwijfeld goed voorbereid.’ Dat mag zo zijn, desalniettemin is het voor een conservator een hele belevenis wanneer het spervuur aan vragen van een dozijn goed geïnformeerde en welbespraakte bestuursleden losbarst.

Alles willen ze weten. Ik moet vertellen hoe we aan onze andere Gauguins zijn gekomen en wat ik weet over de lijst. Een goede vraag is: verbeeldt die decoratieve blauwe achtergrond echt wel de droomwereld van het jongetje of is het gewoon een behangetje? Er wordt geïnformeerd of écht aan due diligence is voldaan, wat betreft de herkomst. Enzovoort, enzovoort. Eén bestuurder brengt me in een lastig parket: ‘Jullie hebben vast wel een infraroodfoto gemaakt?’ (Het antwoord is nee, mijn collega op depot haast zich direct naar onze fotograaf om die alsnog te laten maken.) 

En hup – daar vertrekt de karavaan weer om ook bij een van onze buren een mogelijke aankoop te bekijken. Maar niet voordat de bestuursvoorzitter me heeft toevertrouwd dat hij het een prachtig schilderij vindt. En geef hem eens ongelijk! Slapende Clovis van Paul Gauguin is een sleutelstuk in diens oeuvre. In dit schilderij combineerde Gauguin zijn impressionistische techniek en kleurgebruik met een diepere betekenislaag. Op tafel ligt Clovis te slapen, de zoon van de kunstenaar. Die schilderde in de blauwe achtergrond decoratieve motieven en suggereert zo de dromen van het vijfjarige jongetje. Daarmee laat Gauguin zien waar kunst volgens hem over zou moeten gaan niet de waarneming, maar de wereld van de ideeën en de fantasie. 

Slapende Clovis bleek een doorbraak die de aanzet vormde tot de symbolistische stijl waar hij bekend om is geworden. Vincent en zijn broer Theo van Gogh waren bevriend met Gauguin en verzamelden zijn werk. Daarom vormt het werk van de kunstenaar altijd al een zwaartepunt in de collectie van het Van Gogh Museum. Slapende Clovis is het eerste impressionistische schilderij van Gauguin in de collectie.

Die bewuste vrijdag komt in de streekbus op weg naar huis het verlossende woord al. Onze directeur Emilie belt me met het fantastische bericht dat de Vereniging Rembrandt voornemens is deze aankoop genereus te steunen. Opgetogen vervolg ik mijn weg naar huis. Enkele weken later al maakt het museum de aankoop bekend met een zogeheten aanwinstpresentatie. Prompt belandt Gauguins vertederende werk in de smaakmatrix van Het Parool en verkiest Artnet het tot ‘Work of the Week’. Laat dit een voorbode zijn dat dit heerlijke schilderij zal uitgroeien tot favoriet van de bezoekers.

Lisa Smit is conservator bij het Van Gogh Museum.