16 oktober 2024
Kunst
13 juli 2022
Big Brother in Enschede: Rijksmuseum Twenthe koopt werk van Jenny Holzer
Halverwege de vorige eeuw verdacht de overheid in de VS veel
beroemdheden van communistische sympathieën. Ook van de beroemde
schrijver George Orwell hield de FBI een dossier bij. Met steun van de
Vereniging Rembrandt heeft Rijksmuseum Twenthe de tien schilderijen
kunnen aankopen waarin de Amerikaanse kunstenaar Jenny Holzer deze
ironische daad heeft verbeeld.
1984
Het idee dat de Engelse auteur het communisme een warm hart zou toedragen is op zijn zachtst gezegd al opmerkelijk, want in zijn bekendste boeken Animal Farm en 1984 waarschuwde hij juist voor totalitaire systemen zoals het communisme. Ronduit absurd wordt het als het dossier later bij het vrijgeven ervan vrijwel volledig blijkt gecensureerd.
Jenny Holzer, Orwell Yellow White II, 2006 | olieverf en zeefdruk op doek, tien doeken van elk 83,3 x 64,8 cm | Rijksmuseum Twenthe, Enschede | gesteunde aankoop uit 2022
Op deze foto is te zien hoe de werken hingen op de tentoonstelling Deep Truth in Rijksmuseum Twenthe (10 september 2021 – 9 januari 202).
Censuur
Holzer drukte de bladzijden van het dossier in zeefdruk af op witgeel geverfde achtergronden. Die bladzijden geven tegelijk weinig en veel informatie prijs. Wat over Orwell werd geschreven, blijft onder zwarte strepen verborgen, maar de censuur zegt dat er iets te verbergen valt en onthult bovendien iets over het functioneren van een overheid.
Redaction Paintings
Orwell Yellow White II is onderdeel van Holzers zogenaamde Redaction Paintings, een serie schilderijen die ze baseerde op meer van dit soort vrijgegeven overheidsdocumenten. In een zoektocht naar geheimen op Google stuitte de politiek geëngageerde kunstenaar op dossiers over beroemdheden en ook over Amerikaanse militaire acties in het Midden Oosten, met deels gecensureerde en deels zichtbare, schokkende informatie over gebruikt geweld tegen burgers en gevangenen. Door de documenten als schilderijen te presenteren hoopt Holzer dat ze meer en langer indruk maken – een schilderij in een museum wordt door meer mensen gezien en beter bestudeerd dan geschreven informatie, is haar idee.
Jenny Holzer, Orwell Yellow White II, 2006 | olieverf en zeefdruk op doek, één van tien doeken, 83,3 x 64,8 cm | Rijksmuseum Twenthe, Enschede | gesteunde aankoop uit 2022
Waarheid
Holzer geeft geen commentaar bij haar werk. De schilderijen zijn uitvergrote, maar verder neutrale weergaven van de informatie die op grond van de Amerikaanse Freedom of Information Act werd vrijgegeven. Wel roept het werk vragen op, zoals over transparantie en waarheid. Precies daarom is de aankoop zo waardevol voor Rijksmuseum Twenthe. Het museum is bezig een deelcollectie hedendaagse kunst op te bouwen die in relatie staat tot maatschappelijke vraagstukken, zoals of we in een tijd van fake news nog gezamenlijk gedeelde waarheden kunnen vinden. Orwell Yellow White II gaat ook over waarheid en was al te zien op de tentoonstelling Deep Truth (10 september 2021 – 9 januari 2022). Het werk vult de collectie hedendaagse kunst van het museum uitstekend aan en versterkt bovendien de internationale dimensie daarvan.
Met dank aan
Deze aankoop was mogelijk dankzij steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Themafonds Naoorlogse en Hedendaagse kunst) en het Mondriaan Fonds.
Meer weten over deze aankoop? Klik hier.
