Beschrijving

In dit zelfportret gaf Jan van Mieris zijn gezicht niet geïdealiseerd weer, maar juist ongenaakbaar realistisch, waarbij hij zelfs niet schuwde een littekentje bij zijn mond weer te geven. Zijn kostuum, compleet met een zijden foulard en een fluwelen mantel, oogt daarentegen elegant. In de natuurgetrouwe weergave van de diverse stoffen zoals fluweel en zijde manifesteert Van Mieris zich als fijnschilder par excellence. Hij portretteert zichzelf terwijl hij opkijkt tijdens het tekenen. In de linkerhand houdt hij zijn palet met kwasten ter aanduiding van zijn kunstenaarschap.

Waarom gesteund

Jan van Mieris was een zoon van de beroemde schilder Frans van Mieris (1635-1681). Hij overleed al op jonge leeftijd en liet slechts een kleine 25 werken na. Dit zelfportret laat zijn grote talent voor stofuitdrukking zien. Dat de mogelijkheid zich voor Museum de Lakenhal voordeed om een van de schaarse zelfportretten van de kunstenaar te verwerven, werd door het bestuur van de Vereniging Rembrandt als een kans gezien om de verzameling van Leidse meesters voor het museum en de Collectie Nederland uit te breiden. Als Leidse fijnschilder past Jan van Mieris perfect in de collectie van Museum De Lakenhal, dat een belangrijke verzameling zelfportretten van Leidse meesters bezit.

Met dank aan

Aangekocht met steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar BankGiro Loterij Aankoopfonds [thans VriendenLoterij Aankoopfonds] en haar Themafonds 17de-eeuwse schilderkunst) en het Mondriaan Fonds

Vragen

Valt je iets op? Of heb je extra informatie over dit object? Laat het ons weten!

Bulletin

Oog in oog met Jan van Mieris

Bulletin van de Vereniging Rembrandt, najaar 2014, pp. 20-23

Download

Bekijk het werk in context

Leidse zelfportretten

1 / 3

Een beroemd zelfportret

Jan van Mieris baseerde zijn zelfportret onmiskenbaar op een zelfportret van zijn vader, de toen al beroemde fijnschilder Frans van Mieris de Oude. Dat portret uit 1669 was een opdracht van niemand minder dan Cosimo III de’ Medici, de kunstlievende groothertog van Toscane. Deze had het tijdens zijn bezoek aan de schilder in 1669 voor een vermogen besteld voor zijn verzameling zelfportretten van beroemde meesters. Het hangt tot op de dag van vandaag in de zogenoemde Galleria Vasariana in Florence, de voormalige vluchtgang van de Medici over de Ponte Vecchio, tussen de zelfportretten van grootmeesters als Rafael, Rembrandt, Carravaggio, Rubens en Dou.

Frans van Mieris de Oude, Zelfportret, ca. 1669. Olieverf op doek. Museo degli Uffizi, Galleria Vasariana, Florence

2 / 3

Een ovale replica

In 1744 schilderde Frans van Mieris de Jonge (1689-1763) een ovale replica op klein formaat van het zelfportret dat zijn oom Jan meer dan een halve eeuw ervoor had gemaakt. Afwijkend van het origineel schilderde hij in de achtergrond een schildersezel met daarop een schildersdoek met een belangwekkend opschrift: 'Joh. van Mieris Pictor, Nat. Leydae Ao 1660. Obiit Romae Ao 1690' ('De schilder Johannes van Mieris, geboren te Leiden in het jaar 1660 en overleden te Rome in het jaar 1690'). Door die mededeling is het zeker dat het origineel dat voor Museum De Lakenhal werd aangekocht, inderdaad het zelfportret is van Jan van Mieris.

Frans van Mieris de Jonge, Portret van Jan van Mieris, 1744. Olieverf op paneel, 14,5 x 11,5 cm. Museum De Lakenhal, Leiden

3 / 3

Familiebedrijf

Toen Jan van Mieris in 1690 overleed, werd zijn broer Willem (1662-1747) als vanzelfsprekend de toonaangevende fijnschilder in Leiden. Deze beschikte niet over het grote talent van zijn vader Frans van Mieris de Oude, maar wist het familiebedrijf wel met succes voort te zetten. Zijn genrestukken mochten in geen verzameling van belang ontbreken. In dit zelfportret verwijst Willem, net als zijn broer jan twintig jaar eerder, impliciet naar het zelfportret dat zijn beroemde vader in 1669 had geschilderd voor Cosimo III. Door de pruik wint het schilderij aan zwier, maar mist het de robuuste kracht van het zelfportret van zijn broer.

Willem van Mieris, Zelfportret, ca. 1705. Olieverf op doek, 91,5 x 70 cm. Museum De Lakenhal, Leiden