Beschrijving

Schepen in een storm is een uitzonderlijk, vroeg en goed bewaard zeegezicht van Jan Porcellis (ca. 1584-1632). Zijn vernieuwende stijl is al goed waar te nemen. Zo ligt de nadruk niet zozeer op de schepen, maar op de atmosfeer op het water. Jan Porcellis geldt als een van de pioniers op het gebied van de marineschilderkunst. Zijn werk was van doorslaggevend belang voor de ontwikkeling van dit genre in de 17de eeuw. In tegenstelling tot zijn voorgangers die kozen voor kleurrijke zeegezichten vol anekdotische details, introduceerde Porcellis samenhang in zijn schilderijen en maakte hij met zijn wolkenpartijen en dramatische lichteffecten weercondities zichtbaar. In subtiele bruin- en grijstinten wist hij de natuurkrachten weer te geven.

Waarom gesteund

Het schilderij sluit naadloos aan bij het collectieverhaal van het Frans Hals Museum, dat in het teken staat van artistieke vernieuwing. Deze aanwinst versterkt het verhaal over Haarlem als centrum van artistieke vernieuwingen aan het begin van de Gouden Eeuw.

Met dank aan

Aangekocht met steun van de Vereniging Rembrandt (mede dankzij haar Daan Cevat Fonds en haar Coleminks Fonds), de Stichting Mr. Cornelis Roozen Fonds en het Mondriaan Fonds

Vragen

Valt je iets op? Of heb je extra informatie over dit object? Laat het ons weten!

Bulletin

De onstuimige wateren van Porcellis

Bulletin van de Vereniging Rembrandt, najaar 2017, pp. 24-27

Download

Bekijk het werk in context

1 / 4

De verovering van Damiate

Een Haarlems schip verbreekt de ketting voor de haven van Damiate in Egypte: een legendarisch moment uit een kruistocht uit 1219. De Haarlemse Cluveniersschutterij bestelde dit schilderij voor de schoorsteenmantel van de kapiteinskamer, als voorbeeld van het heldhaftige voorgeslacht. Zeegezichten waren zeer geliefd in Haarlem. In vergelijking met Porcellis geeft Van Wieringen de schepen een wat onhandige plaatsing op het water, het lijkt eerder alsof ze op het water drijven dan erin liggen.

Cornelis Claesz van Wieringen, De verovering van Damiate, voor 1628. Olieverf op doek, 101 x 230 cm. Frans Hals Museum, Haarlem

2 / 4

Stormachtige zee

De zeeschilder Aert Anthonisz was werkzaam in Amsterdam en is waarschijnlijk bij de Haarlemmer Hendrick Vroom in de leer geweest. In dit stuk schilderde hij een woeste zee met driemasters onder een dreigende wolkenlucht. Links gunt hij ons een blik op een spuitende walvis. Schilderijen van stormachtige zeeën met schepen in nood en zeemonsters waren geliefd in de zeventiende eeuw. Dit schilderij dateert uit dezelfde tijd als Schepen in een storm van Porcellis, maar oogt veel ouderwetser door het kleurgebruik, en de gebrekkige kennis van de regels van het perspectief.

Aert Anthonisz, alias van Antum, Stormachtige zee, ca. 1620. Olieverf op paneel, 34,5 x 56,5 cm. Frans Hals Museum, Haarlem

3 / 4

Gezicht op Haarlem vanaf het Noorder-Spaarne

Van Everdingen was zee- en rivierschilder. Hij heeft veel steden aan het water geportretteerd. Hij was een fervent verzamelaar van werken van Porcellis. Hij had, net als Rembrandt en Rubens, schilderijen van Porcellis in zijn collectie. Op dit schilderij heeft hij een storm op het Noorder Buiten Spaarne afgebeeld. Op de achtergrond is Haarlem te zien, met van links naar rechts de Bakenesserkerk, de Klokhuistoren en de Bavo.

Allaert van Everdingen, Gezicht op Haarlem vanaf het Noorder-Spaarne, ca. 1650. Olieverf op doek op paneel, 39 x 65,5 cm. Frans Hals Museum, Haarlem.

4 / 4

Monochroom banketje met roemer, tazza en citroen

Pieter Claesz was, samen met Willem Claesz Heda, een van de belangrijkste schilders van stillevens. Claesz is vooral bekend geworden met zijn monochrome banketjes. Het beperkte kleurenpalet inspireerde hij op de monochrome stillevens van Porcellis. Op de banketjes heeft Claesz gedekte tafels geschilderd in subtiele grijze, bruine en groene tinten. Dit schilderij is daar een goed voorbeeld van. In een zorgvuldig uitgebalanceerde compositie plaatste hij een roemer, een zilveren tazza (drinkschaal), een broodje en borden met olijven en een citroen op de hoek van een tafel.

Pieter Claesz, Monochroom banketje met roemer, tazza en citroen, 1633. Olieverf op paneel. Frans Hals Museum, Haarlem (bruikleen van een particulier)