Van ons allemaal sinds 1937

Kunsthistorici zochten lange tijd naarstig naar de missing link tussen Vermeers vroege werk, dat relatief grof is uitgevoerd, en de verfijnde schilderijen die hij later maakte. De schilder en vervalser Han van Meegeren speelde in op die interesse. Met geraffineerde technieken maakte hij een 'Vermeer' die beantwoordde aan wat men zocht: een groot werk waarin details zitten die kenmerkend zijn voor Vermeer, zoals de lichtval op het brood. Bijna alle experts trapten erin. Achteraf gezien is dat moeilijk voorstelbaar: de schilderstijl is niet alleen atypisch voor Vermeer, maar ook evident modern. Destijds zag men echter een product van de geniale Vermeer, wiens werk soms zo verrassend eigentijds kan aandoen.

Waarom gesteund

Toen De Emmaüsgangers in 1937 door Museum Boijmans werd verworven, gold dat als een wapenfeit. Directeur Hannema en de betrokken geldschieters hadden dit topstuk veiliggesteld voor Rotterdam, waar nog geen Vermeer te zien was. Ook het Rijksmuseum, dat Vermeers Liefdesbrief aan het Boijmans had willen verkopen, had de jacht op dit felbegeerde werk verloren. In de daaropvolgende jaren stal het schilderij de harten van talloze kunstliefhebbers. De ontzetting was dan ook groot toen in 1945 bleek dat Van Meegeren de maker van deze bewierookte Vermeer was. Inmiddels is het een van de beroemdste vervalsingen ooit, en vormt het verhaal een fraai voorbeeld van de complexe relatie tussen expertise en wishful thinking.